Nieuws

Rapport Commissie Telefonie voor Justitiabelen

Op 13 december jl. is het rapport van de Commissie Telefonie voor Justitiabelen (hierna: de ‘commissie’) gepubliceerd. In dit rapport wordt verslag gedaan van het onderzoek dat door de commissie is verricht naar aanleiding van signalen dat, ondanks het systeem van nummerherkenning, gesprekken tussen advocaten en cliënten werden opgenomen door de Dienst Justitiële Inrichtingen (hierna: ‘DJI’). Het rapport van de commissie vindt u hier. Naar aanleiding van haar bevindingen geeft de commissie enkele aanbevelingen.

Nummerherkenning

Het systeem van nummerherkenning van telefoonnummers van advocaten is ingevoerd om de vertrouwelijkheid van telefoongesprekken tussen advocaten en hun cliënten te verzekeren. Hiertoe zijn telefoonnummers van advocaten geregistreerd in een database van de Nederlandse Orde van Advocaten (hierna: ‘NOvA’) die dagelijks wordt ge-update en wordt doorgegeven aan de Nationale Politie. Gesprekken van en naar deze geheimhoudernummers kunnen door dit systeem niet worden afgeluisterd. 

Bij de DJI wordt het systeem ‘Telefonie voor Justitiabelen’ gehanteerd (hierna: ‘TVJ’). Advocaten moeten zich hiervoor apart aanmelden bij de DJI. Alleen dan wordt – voor zover het systeem naar behoren werkt – automatisch gewaarborgd dat deze gesprekken niet zullen worden opgenomen.

Bevindingen

De commissie concludeert dat er softwarefouten zaten in TVJ, waardoor gesprekken tussen advocaten en hun cliënten door DJI zijn opgenomen. In sommige gevallen zijn deze gesprekken op verzoek van het OM doorgestuurd naar het OM en uitgeluisterd. De softwarefouten zijn inmiddels hersteld. Het is niet mogelijk gebleken om te achterhalen hoeveel en welke functionarissen die gesprekken hebben uitgeluisterd. Hierdoor kan de vraag naar de precieze gevolgen van de softwarefouten slechts aan de hand van schattingen worden beantwoord. De commissie schat dat er circa 75 gesprekken met advocaten zijn uitgeluisterd. 

Het TVJ systeem dient ervoor te zorgen dat geheimhoudergesprekken niet worden meegenomen in deze standaard opname. Daarnaast concludeert de commissie dat het huidige beleid van DJI dat inhoudt dat alle gesprekken van gedetineerden standaard worden opgenomen, niet voldoet aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. 

Verder heeft de commissie vastgesteld dat de EBI in Vught, Detentiecentrum Rotterdam en particuliere inrichtingen het systeem TVJ niet hanteren. Naar deze inrichtingen heeft de commissie daardoor geen onderzoek kunnen verrichten..

Aanbevelingen

De commissie heeft een aantal aanbevelingen gedaan, waaronder om met een systeem te werken waarin de door advocaten aan de NOvA opgegeven telefoonnummers worden doorgegeven aan DJI. Ook adviseert de commissie om het beleid over het opnemen van gesprekken aan te passen van ‘standaard opnemen’ naar ‘gepersonaliseerd opnemen’ en de bewaartermijn van opgenomen gesprekken (naar het huidige beleid: acht maanden) te verkorten. 

Reacties van de Minister voor Rechtsbescherming en de NOvA 

De Minister voor Rechtsbescherming (Sander Dekker) heeft in een brief aan de Tweede Kamer van 13 december 2019 laten weten zich in de meeste aanbevelingen te kunnen vinden. Hij ziet echter geen aanleiding voor het wijzigen van het beleid over het standaard opnemen van telefoongesprekken. De brief van de minister treft u hier  aan. De NOvA heeft in haar reactie van 13 december 2019 al haar zorgen over geuit over onder meer het standaard beleid van het standaard opnemen van alle telefoongesprekken. De NOvA zal verder met DJI in gesprek gaan over de bevindingen van de commissie en de reactie van de minister. Zij streeft ernaar dit op korte termijn te doen. Verder laat de NOvA weten dat na de totstandkoming van het rapport twee nieuwe incidenten zijn gemeld, die momenteel worden onderzocht. De volledige reactie van de NOvA treft u hier aan. 

Reactie NVJSA op de bevindingen 

De NVJSA vindt de bevindingen van de commissie zorgelijk en zal de opvolging van de aanbevelingen uit het rapport gaan monitoren. Dat is vastgesteld dat klaarblijkelijk softwarefouten zijn geconstateerd en het onduidelijk is hoeveel geheimhoudergesprekken zijn opgenomen en uitgeluisterd, maakt de bevindingen des te zorgelijker. De NVJSA vindt het daarnaast onbegrijpelijk dat het systeem zo is ingericht dat het überhaupt mogelijk is geheimhoudergesprekken op te nemen. Wat de NVJSA betreft moet de NOvA dan ook op korte termijn samen met DJI heldere afspraken maken omtrent het systeem en moet dat systeem bovendien waterdicht zijn zodat het opnemen en uitluisteren van geheimhoudergesprekken op geen enkele manier meer mogelijk is.

Ook het onderzoek naar de twee nieuwe incidenten zullen wij monitoren en onze leden daar bij meer informatie over informeren. 

De NVJSA kan zich verder vinden in de aanbevelingen van de commissie om te gaan werken met een geïntegreerd systeem waarbij de aan de NOvA opgegeven telefoonnummers worden doorgegeven aan DJI, en een beleidsaanpassing naar gepersonaliseerd opnemen met een kortere bewaartermijn. 

Tot slot acht de NVJSA het van belang dat ook onderzoek wordt gedaan naar de systemen van de EBI in Vught, het Detentiecentrum Rotterdam en de particuliere inrichtingen en in hoeverre daar sprake kan zijn geweest van het opnemen van telefoongesprekken tussen advocaten en cliënten. De NVJSA zal hier over in gesprek treden met de NOvA.

Mocht u vragen hebben over deze ontwikkelingen, dan kunt u contact opnemen met onze voorzitter Joren Veldheer, via voorzitter@nvjsa.nl.