Nieuws

NVJSA: "Stilstand is afbraak."

De eerste termijn van het Algemeen Overleg aangaande het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand heeft duidelijk gemaakt dat de plannen van Minister Sander Dekker (hierna: de Minister) omtrent de herziening van het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand nog niet concreet zijn, althans bij lange na niet gereed zijn voor implementatie. Dit betreft bijvoorbeeld het gebruik en financiering van de nieuw vorm te geven rechtshulppakketten en het laten verrichten van werkzaamheden door paralegals. Hoe dit moet geschieden en of – en zo ja hoeveel – dit het stelsel financieel zou ontlasten is niet duidelijk. Het grootste knelpunt binnen het stelsel, de vergoeding van de advocaten, wordt volledig afhankelijk gemaakt van het succes van deze nieuwe maatregelen. Dat wringt nu de Minister tevens erkent dat het onzeker is of de maatregelen succesvol zullen zijn. 

De NVJSA stelt voorop dat zij zich niet kan vinden in het standpunt van de Minister dat het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand volledig moet worden geherstructureerd. Desondanks is zij zich bewust van het feit dat veel tijd is gemoeid met een ingewikkelde reorganisatie van een dergelijk groot stelsel, zodra daartoe toch wordt besloten. Dit laat onverlet dat – ook op het moment dat de plannen slechts globaal zijn geformuleerd, zoals in de contourennota van de Minister – altijd oog moet bestaan voor het eindresultaat en steeds de vraag moet worden gesteld of het reëel is dat het gewenste resultaat kan worden behaald met de beoogde plannen. 

De NVJSA kan – zelfs bij deze globale invulling van de plannen – al voorzien dat het gewenste resultaat niet zal worden bewerkstelligd. Daarbij wordt gewezen op het feit dat het strafrecht de grootgebruiker is van het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand én op het feit dat de voorgestelde maatregelen slechts zeer beperkt zijn gericht op en van invloed zullen zijn binnen het strafrecht. De grootste plannen zien op de kleinere delen van het stelsel en het is onwaarschijnlijk dat de maatregelen in die andere delen van het stelsel voldoende kunnen opleveren om het gehele stelsel van gefinancierde rechtsbijstand (financieel) toekomstbestendig te maken. De grootste plannen omtrent de rechtshulppakketten, zelfredzaamheid van de burger en een poortwachter die besluit of rechtsbijstand is aangewezen, zien hoofdzakelijk op het privaat- en bestuursrecht. De Minister lijkt te suggereren dat het grootste probleem binnen het stelsel zou zijn dat problemen van mensen niet daadwerkelijk worden opgelost en dat mensen te gemakkelijk naar (gefinancierde) rechtsbijstand grijpen en procedures starten. Die uitgangspunten, die de NVJSA overigens niet onderschrijft, gelden zonder meer niet binnen het strafrecht, waar de rechtzoekende steeds als lijdelijk voorwerp heeft te gelden.

Zelfs bij deze globale invulling van de plannen van de Minister kan niet de gerechtvaardigde verwachting worden volgehouden dat het systeem met deze maatregelen evenwichtig zal kunnen worden. De NVJSA voelt zich gesteund in die stelling door de recente “Position Paper Stelselherziening Raad voor Rechtsbijstand” d.d.  19 januari 2019, waarin ook de Raad vaststelt dat de haalbaarheid van de perspectieven in de Kabinetsbrief erg onduidelijk blijft en derhalve voor een expliciete kwantitatieve onderbouwing van de plannen pleit. Die gewenste onderbouwing ontbreekt thans nog steeds. 

Tegen die achtergrond bezien slaat de NVJSA alarm: stilstand leidt tot afbraak van het stelsel! Het opnieuw opbouwen van een stelsel zal duurder blijken dan het behoud daarvan. De Minister heeft eerder de wens uitgesproken om in de zomer van 2018 concrete plannen te presenteren, maar dit is niet gelukt. De plannen zijn nu – maanden later – nog steeds verre van concreet. De Minister heeft bevestigd dat de vergoedingen binnen het stelsel thans niet op niveau zijn, maar is desondanks niet voornemens de vergoedingen tussentijds op niveau te brengen. 

De Minister wil in alle rust de fundering van zijn woning vervangen, maar is er niet van op de hoogte dat zijn woning volledig in de brand staat.